Przepis na samochód terenowy od lat jest niezmiennie prosty - solidna konstrukcja oparta na ramie, napęd na cztery koła i skrzynia redukcyjna. Ale nawet najlepsze współczesne terenówki mają jeszcze jednego asa w rękawie - inteligentne systemy, które ułatwiają jazdę w terenie. Z pomocą ekspertów i na przykładzie jednego z najsłynniejszych z aut off-roadowych - Toyoty Land Cruiser - pokazujemy, na czym polegają.

System utrzymujący stałą prędkość w trudnym terenie
Jazda terenowa często wymaga delikatnego i precyzyjnego operowania gazem oraz hamulcem. We współczesnych terenówkach z pomocą przychodzi układ Crawl Control, czyli system utrzymujący stałą prędkość w trudnym terenie. To taki terenowy tempomat. Dzięki temu rozwiązaniu samochód sam hamuje i przyspiesza, utrzymując równe tempo. W przypadku Toyoty Land Cruiser system oferuje pięć stopni prędkości.

„Crawl Control pozwala na większe skupienie się na precyzji prowadzenia w czasie lawirowania pomiędzy przeszkodami i jest sporym ułatwieniem w przypadku zakopania się” - mówi Michał Horodeński, lider Land Cruiser Adventure Club. „Można go też stosować do stromych zjazdów i podjazdów. Wystarczy włączyć jeden z 5 trybów jazdy i utrzymywać odpowiedni tor jazdy”.

Aktywna kontrola trakcji i system zmiennej charakterystyki napędu w zależności od terenu

Toyotę Land Cruiser wyposażono również w system aktywnej kontroli trakcji - w skrócie A-TRC. Układ potrafi przyhamowywać koło tracące przyczepność i jednocześnie równomiernie przekazywać moment obrotowy na pozostałe koła. System A-TRC pokazuje swoje możliwości przede wszystkim po wyborze jednego z pięciu trybów jazdy, oferowanych przez system zmiennej charakterystyki napędu w zależności od terenu - Multi Terrain Select. W zależności od nawierzchni kierowca może włączyć jeden z programów - „skały”, „skały i szutry”, „muldy”, „kamienie” oraz „błoto i piasek”.

„Dzięki systemom takim jak Multi Terrain Select samochód sam dostosowuje moc i pracę hamulców do nawierzchni. W Toyocie Land Cruiser w takim momencie swoje oblicze pokazuje również układ Multi-terrain ABS, zdolny do wykrywania rodzaju nawierzchni i zapewniający maksymalnie efektywne hamowanie w różnych warunkach” - tłumaczy Roman Wasik, właściciel centrum szkoleniowo-treningowego Autodrom 4x4 oraz Expert Driving Academy.

Układ zmiennej sztywności stabilizatorów

Niezwykle ciekawym rozwiązaniem, które występuje w nowoczesnych terenówkach takich jak Land Crusier, jest układ zmiennej sztywności stabilizatorów, który w przypadku Toyoty nosi nazwę KDSS. To elektronicznie sterowany system hydrauliczny, który optymalizuje pracę stabilizatorów. W czasie jazdy po szosie system stabilizuje auto i zmniejsza przechyły nadwozia oraz amortyzuje nierówności, a w terenie pozwala na większe wykrzyżowanie osi. Jak działa KDSS?

„Na asfalcie sprawia, że drążki stabilizujące działają normalnie i ograniczają skok zawieszenia. Jednak kiedy zjedziemy z ubitego szlaku, a na poszczególne koła działają w danym momencie różne siły, drążki przestają usztywniać zawieszenie, pozwalając na dużo szerszy ruch w pionie każdego z kół. Dzięki temu samochód jest pewny i komfortowy na zwykłej drodze, a jednocześnie zachowuje dobre właściwości terenowe. Co istotne, układ działa automatycznie i nie wymaga aktywacji przez kierowcę” - mówi Roman Wasik.

Aktywne zawieszenie

Wiele współczesnych samochodów terenowych jest wyposażonych również w system aktywnego zawieszenia. W przypadku Toyoty Land Cruiser nosi on nazwę Adaptive Variable Suspension, czyli AVS. Taki układ automatycznie dostosowuje siłę tłumienia amortyzatorów do warunków jazdy. Kierowca ma do wyboru jeden z trzech trybów - Comfort, Normal i Sport. Układ na bieżąco monitoruje zachowanie auta i dostosowuje pracę zawieszenia.

„Wraz ze wzrostem prędkości AVS odpowiednio usztywnia amortyzatory, w czasie hamowania zwiększa siłę tłumiącą przedniej osi, by ograniczyć efekt nurkowania przodu auta, a podczas przyśpieszania zwiększa sztywność amortyzatorów tylnej osi, ograniczając przechylanie się konstrukcji do tyłu. To kolejny system, który zwiększa pewność i precyzję prowadzenia auta terenowego, a także zapewnia skuteczniejsze hamowanie” - dodaje Roman Wasik.

Systemy wspomagające zjazd ze wzniesienia i pokonywanie podjazdów

Kolejnym wyzwaniem w terenie są strome zjazdy i podjazdy. Nie wszystkie samochody mają na pokładzie Crawl Control, który występuje tylko ze skrzynią automatyczną. Wtedy z pomocą przychodzą systemy DAC i HAC.

Układ DAC automatycznie uruchamia hamulce i utrzymuje stałą prędkość 5 km/h w czasie zjazdu ze wzniesienia - niezależnie, czy jedziemy przodem czy tyłem. Po jego aktywacji kierowca nie musi operować ani gazem, ani hamulcem. Natomiast system wspomagający pokonywanie podjazdu (HAC) utrzymuje hamulec przez dwie sekundy, co pomaga swobodnie ruszyć. Układ jest aktywowany, gdy po zatrzymaniu kierowca mocniej wciśnie pedał hamulca, a skrzynia biegów jest ustawiona w trybie jazdy do przodu. Dzięki wspomnianym systemom terenówki są w stanie swobodnie pokonać wzniesienia o nachyleniu sięgającym nawet 42 stopni.

Kamery i monitory

W zapanowaniu nad potężnym autem terenowym i maksymalnym wykorzystaniu jego właściwości pomagają również dodatkowe systemy monitorujące. W Toyocie Land Cruiser znajdziemy system Body Angle Display, który pozwala sprawdzić aktualny przechył nadwozia samochodu i wraz z dodatkowymi liniami pomocniczymi wyświetla informacje na ekranie wewnątrz auta. Do tego trzeba dodać wyposażony w 4 kamery układ Multi-terrain Monitor, zapewniający widok 360 stopni i wyświetlający to, co znajduje się z przodu i z tyłu oraz po bokach samochodu. Land Cruisera wyposażono również układ Tyre Angle Display, który monitoruje kąt skrętu kół w czasie manewru i informuje o nim kierowcę.

„Dodatkowe kamery i czujniki, choć nie są niezbędne, okazują się bardzo przydatne w czasie jazdy w terenie. Szczególnie wtedy, gdy chcemy przecisnąć się przez naprawdę wąski wąwóz albo musimy zawrócić na wąskiej drodze, znajdującej się na stromym zboczu. Zwiększają bezpieczeństwo i zmniejszają ryzyko uszkodzenia auta, dlatego warto z nich korzystać” - zaznacza Michał Horodeński.

Wszechstronność współczesnej terenówki

W dzisiejszych czasach samochody takie jak Toyota Land Cruiser są wyposażane w wiele nowoczesnych rozwiązań, które pomagają kierowcy. Jak podkreśla Roman Wasik, ich mnogość zmieniła oblicze aut off-roadowych.

„Inteligencja współczesnych samochodów terenowych polega nie tylko na tym, że lepiej radzą sobie w terenie. Dzięki dodatkowym systemom, takim jak KDSS czy AVS auta tego typu okazują się również coraz lepsze w czasie szybszej jazdy po asfalcie. A przecież to właśnie za wszechstronność najbardziej cenimy takie auta” - podsumowuje Roman Wasik.
A Michał Horodeński dodaje: „nowoczesne systemy są po to, by wspomagać kierowcę, zarówno tego początkującego, jak i zaawansowanego. Oczywiście wiele przeszkód można pokonać klasycznymi terenówkami, które nie mają tych systemów, ale to trochę tak jak z czujnikami parkowania. Odkąd się pojawiły to trudno z nich zrezygnować mimo, iż w każdym samochodzie mamy lusterka. Technika idzie do przodu i nie ma co się na nią obrażać. Lepiej umiejętnie z niej korzystać.”